تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز؛ کدام صرافی مناسب شماست؟

در دنیای امروز، ارزهای دیجیتال به پدیده‌ای فراگیر تبدیل شده‌اند و به همین دلیل، نیاز به بستری امن و قابل اعتماد برای خرید و فروش آن‌ها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در این میان، دو نوع صرافی نقش کلیدی ایفا می‌کنند، صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX).

درک تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز برای هر فعال در بازار کریپتو، چه به عنوان یک معامله‌گر تازه‌کار و چه به عنوان کسی که به دنبال طراحی صرافی ارز دیجیتال است، از اهمیت بالایی برخوردار است. انتخاب آگاهانه بین این دو نوع صرافی می‌تواند تجربه معاملاتی شما را متحول کرده یا حتی مسیر موفقیت پروژه‌تان را تعیین کند. پس اگر میخواهید به خوبی با تفاوت صرافی DEX و CEX آشنا شوید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز در چیست؟

صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته اصلی متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه به تفصیل به معرفی این دو نوع صرافی خواهیم پرداخت و سپس به بیان به تفاوت صرافی CEX با DEX می‌پردازیم:

صرافی متمرکز

صرافی‌های متمرکز (CEX) با الهام از بورس‌های سنتی، به عنوان واسطه‌ای مرکزی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال عمل می‌کنند. برای این که بهتر متوجه شوید صرافی متمرکز چیست، به این نکته توجه کنید که این پلتفرم‌ها توسط شرکت‌ها یا نهادهای مالی اداره می‌شوند و کاربران برای انجام معاملات، دارایی‌های خود را به این صرافی‌ها واریز می‌کنند. در واقع، شما کنترل مستقیم بر دارایی‌هایتان ندارید و به صرافی اعتماد می‌کنید تا از آن‌ها محافظت کند.

CEXها به دلیل رابط کاربری ساده و امکانات متنوع، تجربه کاربری بسیار مناسبی را ارائه می‌دهند. کاربران می‌توانند با انواع سفارشات (مانند سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش حد ضرر) و ابزارهای تحلیلی، معاملات خود را شخصی‌سازی کنند. همچنین، امکاناتی مانند معاملات آتی (Futures)، استفاده از اهرم (Leverage) و معاملات خارج از صرافی (OTC) در بسیاری از CEXها موجود است. حجم بالای معاملات در این صرافی‌ها نیز باعث ایجاد نقدینگی بالا و امکان اجرای سریع سفارشات می‌شود.

صرافی غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های معاملاتی ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند که بر پایه فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند ساخته شده‌اند. برخلاف صرافی‌های متمرکز، در DEXها نیازی به سپرده‌گذاری دارایی‌ها در یک حساب مرکزی نیست. کاربران به طور مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر معامله می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا کنترل کامل دارایی‌ها در دست کاربران باشد و ریسک‌هایی مانند هک شدن صرافی یا از دست رفتن دارایی‌ها در صورت ورشکستگی صرافی به حداقل برسد.

طراحی صرافی غیرمتمرکز به گونه‌ای است که با حذف واسطه‌ها و اتکا به قراردادهای هوشمند، فرآیند معاملات شفاف‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تر می‌شود. در این پلتفرم‌ها، معاملات به صورت خودکار و بر اساس قوانین از پیش تعریف شده در قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند. همچنین، DEXها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، کمتر تحت قوانین و مقررات دست و پا گیر قرار دارند و به کاربران اجازه می‌دهند تا با حریم خصوصی بیشتری به معامله بپردازند. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری نسبت تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز به دست آورید، می‌توانید مقاله مرتبط ما در این زمینه با عنوان صرافی غیرمتمرکز چیست را نیز مطالعه کنید.

تفاوت صرافی CEX با DEX

صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز هر دو برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی دارند. در مقایسه این دو نوع صرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که به خوبی تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز را نشان می‌دهد:

1- احراز هویت:

در صرافی های متمرکز شاخص‌های احراز هویت و AML از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. این در حالی است که بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز به احراز هویت کامل نیاز ندارند و به کاربران اجازه می‌دهند تا به صورت ناشناس‌تر فعالیت کنند.

شاخص‌های احراز هویت برای بسیاری از کشورها بخصوص کشورهای تحریمی محدودیت ایجاد می‌کند. همچنین تراکنشهای سطح بالا در صرافی‌های CEX محدودیت دارد چرا که نیاز به ارائه داکیومنت های زیاد برای اجرای AML و قوانین پولشویی دارد. این موارد محدود کننده، نقطه ضعف این صرافی‌هاست.

2- قوانین و مقررات:

صرافی‌های متمرکز تحت نظارت نهادهای نظارتی هستند و ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و سایر مقررات هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز، کمتر تحت نظارت مستقیم هستند.

3- امنیت:

از نظر امنیت، صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز تفاوت‌های چشمگیری دارند. صرافی‌های متمرکز به دلیل اینکه تمام داده‌ها و دارایی‌های کاربران در یک نقطه متمرکز شده‌اند، بیشتر در معرض حملات هکری قرار دارند. هرگونه نفوذ به سیستم مرکزی می‌تواند منجر به سرقت دارایی‌های تعداد زیادی از کاربران شود.

در مقابل، صرافی‌های DEX به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، سطح امنیت صرافی ارز دیجیتال را به مراتب بالاتر می‌برند. زیرا در این نوع صرافی‌ها، دارایی‌ها به صورت توزیع شده در شبکه قرار دارند و هیچ نقطه مرکزی برای حمله هکرها وجود ندارد. به همین دلیل، احتمال موفقیت حملات هکری در صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار کمتر است.

4- امکانات معاملاتی:

صرافی‌های متمرکز به طور معمول امکانات معاملاتی متنوع‌تری را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. این امکانات شامل معاملات مارجین، استفاده از اهرم برای افزایش سود و ابزارهای پیشرفته تحلیل تکنیکال می‌شود.

در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز معمولا امکانات ساده‌تری دارند و بیشتر بر روی معاملات ساده و مستقیم تمرکز می‌کنند. این تفاوت به دلیل ماهیت متمرکز و کنترل‌شده صرافی‌های متمرکز و همچنین پیچیدگی کمتر پروتکل‌های بلاک چین در صرافی‌های غیرمتمرکز است.

5- رابط کاربری:

صرافی‌های متمرکز معمولا رابط کاربری ساده و کاربرپسندی دارند که برای کاربران مبتدی مناسب‌تر است. در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است رابط کاربری پیچیده‌تری داشته باشند که نیازمند دانش فنی بیشتری است. این پیچیدگی به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و استفاده از قراردادهای هوشمند است.

6- حریم خصوصی:

صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، حریم خصوصی بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کنند. در این نوع صرافی‌ها، برخلاف صرافی‌های متمرکز، نیازی به ارائه اطلاعات شخصی گسترده مانند نام کامل، آدرس و مدارک شناسایی برای احراز هویت وجود ندارد. این امر به کاربران امکان می‌دهد تا به صورت ناشناس‌تری به معامله بپردازند و کنترل بیشتری بر داده‌های شخصی خود داشته باشند. در نتیجه، نگرانی‌های مربوط به حفظ حریم خصوصی و نظارت بر تراکنش‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز به مراتب کمتر است.

7- کارمزدها:

یکی از تفاوت‌های کلیدی بین صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز، شیوه محاسبه و دریافت کارمزدها است.

صرافی های متمرکز معمولاً برای ارائه خدمات متنوعی مانند معاملات، واریز و برداشت، کارمزدهایی را از کاربران دریافت می‌کنند. این کارمزدها می‌توانند شامل درصد مشخصی از ارزش معاملات، هزینه ثابت برای هر تراکنش یا ترکیبی از این دو باشد. عوامل مختلفی مانند حجم معاملات، نوع ارز دیجیتال و روش پرداخت می‌توانند بر میزان کارمزد تأثیر بگذارند.

در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز معمولاً کارمزدهای کمتری را نسبت به صرافی‌های متمرکز دریافت می‌کنند. دلیل اصلی این تفاوت، ساختار غیرمتمرکز این صرافی‌ها و حذف واسطه‌ ها است. در صرافی‌های غیرمتمرکز، کارمزدها معمولاً به صورت گاز (Gas) پرداخت می‌شود که هزینه پردازش تراکنش‌ها در بلاک چین است. مقدار گاز مورد نیاز برای هر تراکنش بسته به پیچیدگی آن متفاوت است.

8- الگوریتم تعیین قیمت:

9- امکانات اضافی:

صرافی‌های متمرکز به دلیل ماهیت متمرکز خود، امکان ارائه خدمات مالی متنوع‌تری مانند وام‌دهی و استیکینگ را دارند. این خدمات اغلب با کارمزد همراه هستند و ممکن است ریسک‌های خاص خود را داشته باشند. از طرفی، صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، در ارائه چنین خدماتی محدودیت‌های بیشتری دارند. به طور خلاصه در بررسی تفاوت صرافی DEX و CEX باید گفت متمرکز ها امکانات بیشتری را ارائه می‌دهند اما ممکن است ریسک‌های بیشتری نیز داشته باشند.

10- سرعت تراکنش:

صرافی‌های متمرکز به دلیل زیرساخت‌های قوی‌تر و سرورهای قدرتمند، معمولاً سرعت انجام تراکنش بالاتری نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز دارند. این بدان معناست که در صرافی‌های متمرکز، خرید و فروش ارزهای دیجیتال سریع‌تر انجام می‌شود. در مقابل، DEX ها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و استفاده از شبکه بلاکچین، ممکن است زمان بیشتری برای تأیید و انجام تراکنش‌ها نیاز داشته باشند.

جدول مقایسه صرافی DEX و CEX

جدول زیر فرق صرافی متمرکز و غیرمتمرکز را به صورت مختصر و مفید نشان می دهد:

کدام نوع صرافی برای شما مناسب است؟ CEX یا DEX؟

حال که به خوبی میدانید تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز چیست، قطعا انتخاب بین آنها به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد.

اگر قصد انجام معامله دارید:

• صرافی CEX: اگر به دنبال سهولت استفاده، نقدینگی بالا، تنوع ابزارهای معاملاتی پیشرفته (مانند مارجین و فیوچرز) و پشتیبانی مشتری هستید. صرافی های متمرکز برای کاربران مبتدی که به دنبال تجربه‌ای شبیه به بانکداری سنتی هستند، گزینه ایده‌آلی به شمار می‌روند.
• صرافی DEX: اگر امنیت، حریم خصوصی کامل، کنترل ۱۰۰٪ بر دارایی‌ها و عدم نیاز به احراز هویت برایتان مهم‌ است، صرافی های غیرمتمرکز به شما اجازه می‌دهند بدون واسطه و با حداقل نظارت، به معامله بپردازید. اما به یاد داشته باشید که مسئولیت حفظ کلیدهای خصوصی کیف پولتان بر عهده خودتان است.

اگر قصد راه‌اندازی یک صرافی دارید:

• در صرافی DEX: باید به دنبال پلتفرمی باشید که از فناوری بلاکچین و قرارداد هوشمند به طور کارآمد استفاده کند. رابط کاربری باید شفاف و قابل اعتماد باشد تا کاربران بتوانند به درستی با آن کار کنند. همچنین، باید امنیت بالایی داشته باشد تا از حملات سایبری و تقلب جلوگیری کند. شناخت عمیق از پروتکل‌های مختلف بلاکچین و دانش برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند در این مسیر ضروری است.
• در صرافی CEX: باید به دنبال پلتفرمی باشید که بتواند حجم زیادی از معاملات را به طور کارآمد و امن پردازش کند. رابط کاربری باید ساده و کاربرپسند باشد تا کاربران به راحتی بتوانند در سایت معامله کنند. همچنین، باید از امنیت بالایی برخوردار باشد تا از هک شدن و سرقت دارایی کاربران جلوگیری کند و با قوانین و مقررات مربوط به صرافی‌های ارز دیجیتال مطابقت داشته باشد. سرمایه‌گذاری قابل توجه در زیرساخت‌ها، امنیت سایبری و تیم پشتیبانی در این نوع صرافی‌ها حیاتی است.

سخن آخر

در دنیای امروز که ارزهای دیجیتال به سرعت در حال گسترش هستند، انتخاب یک پلتفرم امن و قابل اعتماد برای خرید و فروش آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه اهمیت این موضوع در این مقاله به بررسی کلی تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز پرداختیم و هر کدام را از جنبه‌های مختلف تحلیل کردیم.

لازم به ذکر است قبل از سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال و یا تاسیس یک صرافی، تحقیقات کافی انجام دهید و از ریسک‌های موجود آگاه باشید. دیجی آلفا با تجربه طراحی صرافی P2P و طراحی صرافی OTC، آماده ارائه مشاوره تخصصی به شماست تا با اطمینان و آگاهی در این بازار پررونق قدم بگذارید.