فین تک چیست؛ نگاهی به آینده بانکداری و مالی دیجیتال

این روزها کمتر کسی است که از خرید آنلاین، استفاده از کیف پول‌های دیجیتال یا سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های آنلاین شگفت‌زده شود. این خدمات، که زمانی دور از ذهن به نظر می‌رسیدند، اکنون بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما هستند. اما این تحولات سریع، از کجا آمده‌اند و به کجا می‌روند؟ در دنیایی که هر روز با واژه‌هایی مثل نئوبانک، رمزارز و اینشورتک روبرو می‌شویم، شناخت این مفاهیم بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند.

اگر می‌خواهید بدانید که فین تک چیست و توسعه نرم افزار فینتک چگونه ساختار سنتی بانکداری، سرمایه‌گذاری و پرداخت را دگرگون کرده‌اند و چه آینده‌ای در انتظار دنیای مالی است، این مقاله به شما کمک خواهد کرد.

فین تک چیست؟

فینتک (FinTech) ترکیبی از دو واژه Financial و Technology است و به به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای ایجاد بهبود و نوآوری در خدمات مالی گفته می‌شود. در ابتدا، فینتک بیشتر در پشت صحنه سیستم‌های بانکی حضور داشت؛ به این معنا که فناوری‌های مالی مستقیماً در اختیار مشتریان عادی قرار نمی‌گرفتند، بلکه در قالب سامانه‌های تسویه و پرداخت بین‌بانکی، زیرساخت‌های امنیتی، عملیات پشتیبان (Back Office)، یا نرم‌افزارهای مدیریت حساب، برای بهینه‌سازی فرآیندهای داخلی بانک‌ها و مؤسسات مالی استفاده می‌شدند.

اما امروز، با ظهور پرداخت‌های موبایلی، کیف‌پول‌های دیجیتال، پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری و رمزارزها، فین تک به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مردم تبدیل شده است. این تحول فرصتی بزرگ برای راه‌اندازی کسب و کارهای نوآورانه فراهم کرده و شرکت‌ دیجی‌آلفا با طراحی و توسعه پلتفرم‌های مدرن فینتک، سازمان‌ها را توانمند می‌کند تا خدمات مالی خود را هوشمندتر و رقابتی‌تر ارائه دهند.

انواع فین تک در حوزه های مختلف

در قسمت قبل شما را با مفهوم فناوری مالی (فینتک) آشنا کردیم. حال باید بدانید در حوزه فینتک، بخش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام بر روی جنبه خاصی از خدمات مالی تمرکز دارند. این حوزه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• بانکداری دیجیتال و نئوبانک‌ها

بانکداری دیجیتال، نسل جدیدی از خدمات بانکی است که بدون شعبه فیزیکی و صرفاً از طریق اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های آنلاین ارائه می‌شود. نئوبانک‌ها با تمرکز بر تجربه کاربری، خدماتی سریع، شفاف و کم‌هزینه ارائه می‌دهند. نمونه بین‌المللی آن Revolut در اروپا است و در ایران می‌توان به پلتفرم‌هایی مانند «بلوبانک» اشاره کرد.

• پرداخت و انتقال پول

این حوزه یکی از شناخته‌شده‌ترین بخش‌های فینتک است و شامل پرداخت‌های موبایلی، درگاه‌های اینترنتی و سرویس‌های “الان بخر، بعداً پرداخت کن  (BNPL)” می‌شود. این فناوری‌ها خرید آنلاین و انتقال پول را ساده‌تر و امن‌تر کرده‌اند. نمونه جهانی آن PayPal است و در ایران می‌توان به «زرین‌پال» اشاره کرد.

• سرمایه‌گذاری و مدیریت ثروت

فینتک در حوزه سرمایه‌گذاری با ارائه پلتفرم‌های هوشمند و ربات‌های مشاور، سرمایه‌گذاری را برای عموم مردم آسان کرده است. افراد می‌توانند با هزینه کم و بدون دانش تخصصی، سبد سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کنند. نمونه جهانی آن Robinhood است و در ایران نمونه‌های بومی زیادی برای آن ایجاد شده است.

• وام‌دهی و اعتبارسنجی دیجیتال

پلتفرم‌های وام‌دهی همتا به همتا (P2P Lending) و اعتبارسنجی دیجیتال، دسترسی به تسهیلات مالی را سریع‌تر و شفاف‌تر کرده‌اند. این استارتاپ‌ها بر اساس داده‌های رفتاری و تراکنش‌های کاربر، توان بازپرداخت را ارزیابی می‌کنند. نمونه جهانی آن LendingClub است و در ایران می‌توان به «لندو» اشاره کرد.

• اینشورتک (InsurTech)

فناوری‌های بیمه یا اینشورتک با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، داده‌کاوی و اپلیکیشن‌های دیجیتال، فرآیند صدور، ارزیابی ریسک و پرداخت خسارت را ساده‌تر کرده‌اند. نمونه بین‌المللی آن Lemonade در آمریکا است و در ایران «بیمیتو» یکی از نمونه‌های شناخته‌شده محسوب می‌شود.

• رمزارزها و بلاکچین

این حوزه پرسرعت‌ترین بخش فینتک است که شامل ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند، پلتفرم‌های صرافی رمزارز و سایر سیستم‌های مرتبط با این حوزه می‌شود. بلاکچین امکان ایجاد شفافیت، حذف واسطه‌ها و کاهش هزینه تراکنش‌ها را فراهم کرده است. نمونه بین‌المللی آن Binance است و در ایران می‌توان به «نوبیتکس» اشاره کرد. قابل ذکر است دیجی‌آلفا در زمینه توسعه قرارداد هوشمند نیز خدمات تخصصی ارائه می‌دهد.

آینده فینتک: چشم‌انداز تحول‌آفرین فناوری در دنیای مالی

فینتک دیگر یک صنعت نوپا نیست و امروز به یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد جهانی تبدیل شده است. طبق گزارش مؤسسه McKinsey ، ارزش شرکت‌های فینتک بورسی در سال ۲۰۲۳ به حدود ۵۵۰ میلیارد دلار رسید که دو برابر سال ۲۰۱۹ است. همچنین بیش از ۲۷۰ استارتاپ فینتک یونیکورن (استارتاپ‌هایی با ارزش بالای یک میلیارد دلار) در دنیا فعال هستند که در مجموع نزدیک به یک تریلیون دلار ارزش دارند. اما این شروع ماجراست. گزارش مشترک BCG و QED نشان می‌دهد درآمد جهانی فینتک تا سال ۲۰۳۰ حدود شش برابر رشد می‌کند و به رقم حیرت‌انگیز  ۱.۵ تریلیون دلار خواهد رسید.

چه چیزی باعث رشد درآمد جهانی فینتک می‌شود؟ 

• بانکداری باز و بانکداری به ‌عنوان سرویس (Open Banking / BaaS): بانک‌ها و شرکت‌های فناوری به‌ سمت ارائه خدمات بانکی در قالب سرویس حرکت می‌کنند. یعنی شرکت‌های فینتک می‌توانند خدمات بانکی را در اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های مختلف، یکپارچه کنند. مثلا یک اپلیکیشن خرید یا تاکسی اینترنتی می‌تواند همزمان خدمات بانکی هم به کاربر بدهد.
• بازارهای نوظهور: در حالی ‌که کشورهای پیشرفته در حال تکمیل اکوسیستم‌های فینتک هستند، بازارهای نوظهور مانند آسیا و آفریقا فرصت‌های بی‌نظیری دارند. در کشورهایی مثل هند یا آفریقا که میلیون‌ها نفر هنوز حساب بانکی سنتی ندارند، موبایل و اینترنت بستری برای رشد سریع فینتک فراهم کرده است. برای نمونه، در آفریقا بیش از ۸۰۰ میلیون حساب موبایلی فعال وجود دارد.
• B2B و B2B2X: اگرچه پرداخت‌های دیجیتال همچنان مهم هستند، اما نسل جدید فینتک بر راهکارهای B2B (خدمات به کسب‌وکارها) و B2B2X (خدمات به پلتفرم‌ها و مشتریان آن‌ها) تمرکز خواهد داشت. این حوزه در سال‌های آینده سهم بزرگی از درآمد فینتک را به خود اختصاص می‌دهد.
• قوانین و مقررات جدید: دولت‌ها سخت‌گیری بیشتری در زمینه فینتک خواهند داشت؛ با این حال، همین قوانین باعث اعتماد بیشتر مردم و رشد پایدارتر بازار می‌شود.
• فناوری‌های نوین: هوش مصنوعی، بلاکچین و یادگیری ماشین هر روز تجربه کاربری را بهتر و امنیت مالی و شفافیت را بیشتر می‌کنند.

آینده بانکداری و پرداخت‌ها

فینتک در بانکداری به سمت استفاده بیشتر از هوش مصنوعی و شخصی‌سازی خدمات پیش می‌رود. احراز هویت بیومتریک (مثل اثرانگشت یا تشخیص چهره) برای امنیت، بیشتر استفاده خواهد شد. سرویس‌های الان بخر، بعداً پرداخت کن (BNPL) و کیف‌پول‌های موبایلی رشد قابل‌توجهی خواهند داشت. همچنین مدل بانکداری باز (Open Banking) و بانکداری به‌عنوان سرویس، (BaaS) گسترش پیدا می‌کند و بانک‌ها زیرساخت‌های خود را در اختیار استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری قرار می‌دهند.

آینده سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی

در حوزه سرمایه‌گذاری، ربات‌های مشاور مالی و پلتفرم‌های دیجیتال نقش پررنگ‌تری پیدا می‌کنند. کاربران می‌توانند به شکل آنلاین، با هزینه کم و بدون نیاز به کارگزاری‌های سنتی، دارایی‌های خود را مدیریت کنند. همچنین فینتک امکان می‌دهد که افراد بیشتری وارد بازار سرمایه شوند.

آینده پول

رمزارزها و بلاکچین جایگاه جدی‌تری در آینده خواهند داشت. علاوه بر بیت‌کوین و اتریوم، کشورها هم به سمت راه‌اندازی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) حرکت می‌کنند تا نسخه دیجیتال پول ملی خود را ارائه دهند. این روند می‌تواند شیوه انتقال و ذخیره پول را کاملاً تغییر دهد. لازم به ذکر است دیجی‌آلفا با تخصص در توسعه بلاکچین اختصاصی، سازمان‌ها را برای ورود به این عصر جدید توانمند می‌کند.

آینده مقررات  (RegTech)

حالا که به خوبی میدانید فینتک چیست، فراموش نکنید با رشد سریع آن، قطعا قوانین و نظارت‌ها نیز شدیدتر می‌شوند. هدف این مقررات ایجاد تعادل میان نوآوری و امنیت مالی است. حوزه «RegTech» یا فناوری‌های  مرتبط با قانون گذاری به استارتاپ‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر با قوانین مالی همخوان شوند.

حوزه‌های نوظهور:

اینشورتک (InsurTech) در بیمه و نئوبانک‌ها در بانکداری آنلاین از حوزه‌هایی هستند که آینده روشنی دارند و بخش بزرگی از بازار مالی دیجیتال را تشکیل خواهند داد.

کدام مناطق در بازار فین تک پیشتاز خواهند بود؟

طبق گزارش BCG، منطقه آسیا-اقیانوسیه سریع‌ترین رشد را خواهد داشت و تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالانه ۲۷ درصد از آمریکا پیشی بگیرد و بزرگ‌ترین بازار فینتک جهان می‌شود. دلیل اصلی آن جمعیت جوان، نفوذ بالای موبایل و تقاضای زیاد برای خدمات مالی آنلاین است. اروپا و آمریکا هم بیشتر روی نوآوری‌های پیشرفته و قوانین دقیق تمرکز خواهند کرد.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم به زبان ساده به شما توضیح دهیم فین تک چیست. همانطور که دیدیم، فینتک دیگر یک مفهوم فرعی نیست، بلکه نیروی محرک اصلی در اقتصاد جهانی است. این صنعت با ارائه راهکارهای نوآورانه در حوزه‌هایی مانند بانکداری دیجیتال، پرداخت، سرمایه‌گذاری و رمزارزها، مرزهای سنتی دنیای مالی را شکسته است.

رشد چشمگیر فینتک در سال‌های آینده، به عواملی مانند گسترش بانکداری باز، تمرکز بر بازارهای نوظهور و نقش پررنگ هوش مصنوعی بستگی دارد. این تحول، فرصت‌های بی‌نظیری برای استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری فراهم می‌کند تا با ایجاد خدمات هوشمندتر، آینده مالی را شکل دهند و به یک بازیگر کلیدی در این بازار در حال رشد تبدیل شوند.

سوالات متداول

1- فناوری مالی چیست؟

فناوری مالی یا همان فینتک (FinTech)، به استفاده از فناوری‌های نوین برای بهبود و نوآوری در ارائه خدمات مالی گفته می‌شود. این فناوری‌ها، از نرم‌افزارهای مدیریت حساب بانکی گرفته تا کیف‌پول‌های دیجیتال و رمزارزها، فرآیندهای مالی را ساده‌تر، سریع‌تر و هوشمندتر می‌کنند.

2- آینده فینتک به چه سمتی می‌رود؟

آینده فینتک به سمت رشد چشمگیر و تحولات بنیادین پیش می‌رود. پیش‌بینی می‌شود با گسترش بانکداری باز، تمرکز بر بازارهای نوظهور و استفاده گسترده از هوش مصنوعی، این صنعت تا سال ۲۰۳۰ به ارزشی بالغ بر ۱.۵ تریلیون دلار برسد. همچنین، ظهور ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) و توسعه فناوری‌های قانون‌گذاری (RegTech) نقش مهمی در آینده آن ایفا خواهند کرد.

3- مهم‌ترین عامل رشد درآمد جهانی فینتک چیست؟

گزارش‌ها نشان می‌دهد که بانکداری باز (Open Banking)، تمرکز بر بازارهای نوظهور (مانند آسیا و آفریقا) و ارائه راهکارهای B2B و B2B2X مهم‌ترین عوامل رشد درآمد فینتک در سال‌های آینده هستند.

4- کدام منطقه در بازار فینتک پیشتاز خواهد بود؟

طبق گزارش BCG، منطقه آسیا-اقیانوسیه سریع‌ترین رشد را خواهد داشت و تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالانه ۲۷ درصد، به بزرگ‌ترین بازار فینتک جهان تبدیل خواهد شد.