دیفای چیست؛ همه چیز درباره امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)

در این مقاله قصد داریم تا با مفهوم انقلابی دیفای (DeFi) یا همان امور مالی غیرمتمرکز آشنا شویم. ما در اینجا به زبان ساده توضیح خواهیم داد دیفای چیست و چگونه با حذف واسطه‌های سنتی نظیر بانک‌ها، ساختار خدمات مالی را دگرگون کرده و امکاناتی مانند وام‌دهی، وام‌گیری و سرمایه‌گذاری را به‌صورت شفاف و همگانی در دسترس قرار می‌دهد.

دیفای چیست؟ 

دیفای که مخفف عبارت Decentralized Finance است، به مجموعه‌ای از خدمات مالی اشاره دارد که بر روی فناوری بلاکچین (اغلب اتریوم) و بدون دخالت نهادهای مرکزی مانند بانک‌ها یا دولت‌ها ارائه می‌شوند. به این سیستم، امور مالی غیرمتمرکز و یا فایننس غیرمتمرکز نیز گفته می‌شود.

در سیستم سنتی، برای انجام هر تراکنش مالی (وام گرفتن، پس‌انداز، معامله)، به واسطه‌هایی نظیر بانک یا کارگزار نیاز دارید. اما در دیفای، این واسطه‌ها حذف شده و تمام وظایف آن‌ها توسط قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) که کدهای خودکار و غیرقابل تغییر هستند، انجام می‌شود. این به معنای شفافیت کامل، حذف نیاز به اعتماد به یک نهاد سوم و دسترسی ۲۴ ساعته به خدمات مالی است.

نکته: در محافل مالی، اصطلاحاتی مانند اسمارت دیفای نیز گاهی به‌کار می‌روند که در واقع همان اشاره به دیفای و امور مالی غیرمتمرکز دارند و تفاوت ماهیتی ندارند.

هدف از توسعه اپلیکیشن‌های دیفای

در قسمت قبل به شما توضیح دادیم DeFi چیست. هدف اصلی از توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (اپلیکیشن دیفای)، این است که اختیار کامل دارایی‌ها را به دست خود کاربران بسپارد. در سیستم بانکی سنتی، کنترل پول و قوانین دسترسی به آن در دست بانک‌ها و مؤسسات مالی است.

اما در دیفای، کاربران به‌صورت مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر معامله می‌کنند، می‌توانند ارزهای دیجیتال خود را برای دریافت سود قرض دهند، با وثیقه‌گذاری دارایی وام بگیرند یا در پروژه‌های غیرمتمرکز سرمایه‌گذاری کنند.

نقش قراردادهای هوشمند در دیفای

قراردادهای هوشمند، رکن اصلی و ستون فقرات دیفای محسوب می‌شوند. این قراردادها مجموعه‌ای از کدهای برنامه‌نویسی‌شده هستند که وقتی شرایط مشخصی که در آن‌ها تعریف شده است برقرار شود، به‌طور خودکار اجرا می‌شوند.

به عنوان مثال، اگر وثیقه‌ای در یک پلتفرم وام‌دهی مسدود شود، قرارداد به‌صورت اتوماتیک مبلغ وام را در زمان معین آزاد می‌کند. این قراردادها معمولاً روی بلاکچین‌هایی مانند اتریوم ساخته می‌شوند و باعث می‌شوند که تمام تراکنش‌ها شفاف، بدون خطای انسانی و غیرقابل دستکاری باشند.

توجه: برای دسترسی به این امکانات و استفاده آسان از آن‌ها، نیاز به یک رابط کاربری (سایت/اپلیکیشن) کاربرپسند است. طراحی همین رابط‌ها و ساخت وب‌سایت‌های غیرمتمرکز (DApp) که تعامل با بلاکچین را ساده می‌کنند، یک تخصص کلیدی در اکوسیستم دیفای محسوب می‌شود.

مزایای DeFi

دیفای سه ویژگی مهم یعنی شفافیت، سرعت و دسترسی برای همه را امکان‌پذیر می‌کند. همه تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شوند و هر کسی می‌تواند آن‌ها را مشاهده کند. چون هیچ واسطه‌ای وجود ندارد، تراکنش‌ها تقریباً فوری انجام می‌شوند و دیگر نیازی به زمان انتظار بانکی نیست.

علاوه بر این، پلتفرم‌های دیفای همیشه یعنی ۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۷ روز هفته فعال هستند و کاربران در هر کشور می‌توانند به‌طور برابر از آن‌ها استفاده کنند. در این سیستم، هیچ مرزی، تعطیلی یا محدودیتی وجود ندارد و هزینه‌های پنهان نیز از بین می‌رود.

نقش استخرهای نقدینگی در دیفای

استخر نقدینگی (Liquidity Pool)، مجموعه‌ای از دارایی‌های کاربران است که در قراردادهای هوشمند قفل می‌شود تا امکان انجام معاملات، وام‌دهی یا فعالیت‌هایی مانند ییلد فارمینگ فراهم شود. افرادی که دارایی خود را در این استخرها قرار می‌دهند، «تأمین‌کننده نقدینگی» نامیده می‌شوند و در ازای کمکشان، کارمزد یا پاداش دریافت می‌کنند.

این سیستم، نقش همان مدل سنتی بازارگردانی در صرافی‌های متمرکز را ایفا می‌کند. وجود این استخرها تضمین می‌کند که همیشه امکان خرید و فروش وجود داشته باشد و کاربران هم‌زمان با پشتیبانی از شبکه، درآمد غیرفعال کسب کنند. چنانچه کسب‌وکار شما نیز به دنبال ورود به دنیای صرافی‌های غیرمتمرکز است، می‌توانید برای طراحی سایت صرافی با ما مشورت کنید.

ییلد فارمینگ چیست؟

ییلد فارمینگ (Yield Farming) که به آن کشت سود نیز گفته می‌شود، به کاربران این فرصت را می‌دهد که ارزهای دیجیتال خود را در اختیار پلتفرم‌های دیفای قرار دهند و در ازای آن پاداش کسب کنند. این پاداش‌ها معمولاً به شکل توکن یا سهمی از کارمزدها پرداخت می‌شوند.

این روش شباهت زیادی به دریافت سود از حساب پس‌انداز بانکی دارد، اما معمولاً سود بالاتر و البته ریسک بیشتری را به دنبال دارد. ییلد فارمینگ راهی مؤثر است تا دارایی دیجیتال شما به‌جای راکد ماندن، به‌صورت شبانه‌روزی برای شما درآمد ایجاد کند.

مزیت استیکینگ در دیفای

در استیکینگ (Staking)، کاربران توکن‌های خود را برای کمک به عملکرد شبکه بلاکچین قفل می‌کنند. در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام (PoS)، هرچه مقدار توکن‌های استیک‌شده بیشتر باشد، احتمال انتخاب شدن برای تأیید تراکنش‌ها و دریافت پاداش بالاتر می‌رود.

این کار علاوه بر حفظ امنیت شبکه، به کاربران امکان می‌دهد سودی پایدار و قابل پیش‌بینی به دست آورند. در مقایسه با بانک، نرخ پاداش در دیفای توسط الگوریتم‌ها تعیین می‌شود، نه نهادهای مرکزی، و این موضوع باعث شفافیت و عدالت بیشتر می‌شود.

چالش‌های دیفای

اگرچه دیفای فرصت‌های زیادی را فراهم می‌کند، اما با خطراتی نیز همراه است. به عنوان مثال، ممکن است قراردادهای هوشمند دارای باگ یا ضعف امنیتی باشند یا برخی پروژه‌ها هدف هک قرار گیرند. همچنین، نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال می‌تواند منجر به ضررهای مالی قابل توجه شود.

از طرفی، نبود قوانین مشخص و چارچوب‌های نظارتی در بسیاری از کشورها، کار را برای توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران سخت‌تر می‌کند. بنابراین، کاربران باید قبل از استفاده از هر پلتفرم، به‌دقت تحقیق کرده و فقط از پروژه‌های معتبر استفاده کنند.

جمع بندی

در این مقاله به شما توضیح دادیم دیفای چیست و چگونه با حذف واسطه‌های سنتی (مانند بانک‌ها) و تکیه بر قراردادهای هوشمند، ساختار امور مالی را متحول ساخته است. این انقلاب مالی به کاربران امکان می‌دهد تا کنترل دارایی‌های خود را به دست بگیرند و به‌صورت مستقیم در فعالیت‌هایی مانند وام‌دهی (ییلد فارمینگ) و حفظ امنیت شبکه (استیکینگ) مشارکت کنند.

هرچند که چالش‌هایی نظیر ریسک‌های امنیتی و نوسانات بازار همچنان نیازمند توجه هستند، دیفای زمینه‌ساز ظهور نسل جدیدی از ابزارهای مالی شفاف و همگانی است. ما در شرکت دیجی‌آلفا، با بررسی ترندهای جدید دیفای، می توانیم ابزارهای مالی نسل بعد را برای کسب و کارها و افرادی که به دنبال نوآوری در بازارهای جدید هستند، توسعه دهیم.

سوالات متداول

1- اصلی‌ترین تفاوت دیفای و بانک چیست؟

دیفای واسطه را حذف می‌کند و بر اساس قراردادهای هوشمند کار می‌کند؛ بانک‌ها واسطه مرکزی هستند.

2- اسمارت دیفای چیست؟

اسمارت دیفای یا همان فایننس غیرمتمرکز (DeFi)، به مجموعه‌ای از خدمات مالی اشاره دارد که بر روی قراردادهای هوشمند و بدون واسطه اجرا می‌شوند.

3- آیا برای استفاده از دیفای نیاز به حساب بانکی داریم؟

خیر، تنها به یک کیف پول دیجیتال (Digital Wallet) نیاز است.

4- شفافیت در دیفای چگونه تأمین می‌شود؟

تمام تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شوند و برای همه قابل مشاهده هستند.

5- ریسک‌های امنیتی دیفای شامل چه مواردی است؟

باگ‌های قرارداد هوشمند، هک شدن و حملات سایبری به پلتفرم‌ها.